Populaire en lastige procureur, presidentskandidaat

Door Aunohita Mojumdar

Kabul, 19 juli. @Met zijn lange witte baard en witte haar viel de Afghaanse procureur-generaal Abdul Jabar Sabit altijd al op. In de twee jaar dat hij de post bekleedde verwierf hij de naam van een individualist. Voor sommigen is hij een Don Quichotachtige corruptiebestrijder die bestuurders en politici heeft laten vervolgen, voor anderen een egoïst die zijn positie gebruikte om degenen aan te pakken met wie hij in aanvaring kwam. Weer anderen zien hem als een nul, die om binnen- en buitenlandse politieke redenen was aangesteld. Deze week ontsloeg president Hamid Karzai hem, nadat Sabit had bekendgemaakt dat hij zich kandidaat stelt voor de presidentsverkiezingen van volgend jaar. Volgens Karzai kan de procureur nu niet meer neutraal zijn werk doen.

Toen Sabit aan de baan begon, kondigde hij een harde campagne tegen corruptie aan. Dat maakte hem mateloos populair. Veel Afghanen vinden dat zij onvoldoende profiteren van de miljarden dollars die buitenlandse donoren in het land pompen. Een recente peiling van de Asia Foundation toont aan dat 74 procent van de Afghanen corruptie een probleem vindt, en dat ruim de helft denkt dat het toeneemt.

Enige tijd leek Sabit overal te zijn: hij liet een districtshoofd en een politiechef in Bamiyan arresteren, drie ambtenaren bij het ministerie voor Stedelijke Ontwikkeling ontslaan, en gelastte de arrestatie van een directeur van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Hij stond bovendien aan het hoofd van de commissie tegen immoraliteit, en vervolgde persoonlijk de eigenaren van restaurants die alcohol verkochten en pensions die dienst deden als bordelen.

Veel van Sabits hellevuur was incidenteel en willekeurig, wat het bredere probleem van het Afghaanse bestuur weergeeft dat individuen boven instituties stelt. Lagere bestuurders kwamen onder zijn aandacht, maar corrupte bestuurders op hoger niveau waren ondanks veel dreigementen nooit echt een doelwit.

Soms overtrad Sabit zelf de wet, bijvoorbeeld toen hij ontevreden was over een nieuwsbericht op het invloedrijke televisiestation Tolo TV. Hij liet gewapende mannen een inval doen, wat leidde tot een slepend conflict met de zender. Hij weigerde voor het parlement te verschijnen, maar liet wel hoge functionarissen voor verhoor verschijnen als hem dat uitkwam.

Sabit bleek bruikbaar voor onprettige karweitjes, zoals het ontslag van Karzais chefstaf, de krijgsheer Dostum. Die had duidelijk de wet overtreden door de ontvoering van een vroegere collega, maar Karzai hield zichzelf buiten schot door het ontslag aan Sabit over te laten. Mede door zijn vloeiende Engels kon hij als mascotte worden ingezet bij de internationale gemeenschap, die steeds harder riep om beter bestuur.

Volgens Ahmed Idrees Rahmani, directeur van het Center for Research and Policy Studies in Kabul, heeft Sabit „geen enkele poging gedaan om een einde te maken aan corruptie op het hoogste niveau, terwijl die de Talibaan in de gelegenheid stelt om te profiteren van de strijd tussen stammen over lucratieve deals." Sabit, zegt hij, „was niet aangesteld om corruptie echt te bestrijden, maar vooral om Hezb-i-Islami gunstig te stemmen."